Schooldirecties in heel Vlaanderen trekken aan alarmbel lerarentekort

Zowel in het basis als secundair onderwijs geraakten 10% van de lestijden niet ingevuld of ingevuld door leerkrachten die niet beschikken over het juiste diploma. De bevraging bij directies werd afgenomen in de maand mei en toont aan dat het probleem zich voordoet in heel Vlaanderen, niet enkel in de grootsteden. Toch zijn er regionale verschillen: in Gent en Brussel loopt het lerarentekort op tot 15%, in Limburg daarentegen is het probleem met 2% heel klein. Directies vrezen nu al dat ze onvoldoende personeel zullen hebben bij de start in september. Er ontstaat concurrentie tussen scholen. Een toezegging bij een sollicitatie blijkt vaak niet definitief, bijvoorbeeld als een leraar later nog een school dichter bij huis vindt.

Ook ouders bezorgd

Een simultane bevraging van KOOGO, de ouderkoepel van het stedelijk, gemeentelijk en provinciaal onderwijs, bij 540 ouders toont aan dat het lerarentekort tot veel stress leidt in gezinnen. De bezorgdheden gaan vooral over het groot aantal verschillende leerkrachten voor de klas in het kleuter- en lager onderwijs, en over het wegvallen van lessen in het secundair onderwijs. Op alle onderwijsniveaus geven de meeste ouders aan dat er in de school van hun kind een probleem is om voldoende leraren te vinden. Het wegvallen van structuur en regelmaat heeft volgens ouders een negatieve invloed op het welbevinden, de studiehouding en de schoolmotivatie van hun kinderen.

Belang zij-instromers en lerarenplatform

Walentina Cools, algemeen directeur OVSG: ​“Deze bevragingen zijn een zoveelste alarmbel dat het lerarentekort onze onderwijskwaliteit ernstig onder druk zet. Ook uit de kunstacademies en de centra voor volwassenenonderwijs krijgen we signalen van tekorten voor specifieke vakken. Schoolbesturen hebben ook steeds meer moeite om vacatures voor directies in te vullen.”

“OVSG vraagt om meer in te zetten op zij-instromers: erken hun anciënniteit tot twintig jaar voor alle vakken in secundair onderwijs, en maak de combinatie met de lerarenopleiding haalbaarder. We merken dat vooral praktijkleraren, een groep die we hard nodig hebben, afhaken. Zij hebben nood hebben aan een meer flexibele manier om zich te professionaliseren. Daarnaast pleiten we ervoor om startende leraren voldoende te ondersteunen: geef hen een voltijdse job met een lesopdracht van 80%. Zo is er voldoende ruimte voor lesvoorbereidingen, begeleiding en vermijden we dat gemotiveerde leraren uitvallen door een hoge werkdruk. Last but not least vragen we om het lerarenplatform ook voor het secundair onderwijs mogelijk te maken. Via dit platform hebben leraren een jaar lang werkzekerheid, en kunnen scholen beroep doen op een pool vervangers.”

Zorgleraren als vervangers

Vooral in het basisonderwijs valt op dat heel wat uren zorgleerkracht niet ingevuld werden. Doordat zorgleerkrachten terug voor de klas moeten staan, ontstaat ook hier een tekort. In Vlaams-Brabant en Gent worden op dit moment bijvoorbeeld één op drie lestijden zorg niet ingevuld. Directies geven aan dat zorgleerkrachten niet meer toe komen aan hun opdracht en continue instaan voor de vervanging van een zieke collega of voor het invullen van openstaande lestijden.

In het lager onderwijs geeft meer dan de helft van de ouders aan dat de directie, zorg of een ander personeelslid de taak van de leraar overneemt. Meer dan één op vier ouders proberen er zelf voor te zorgen dat hun kind geen (leer)achterstand oploopt. Ze doen dit door zelf het kind bij te werken (20%; 58) of door bijlessen te betalen (6%; 18).

Door het tekort aan zorgleerkrachten dreigen vooral de kwetsbare leerlingen uit de boot te vallen, waardoor de kloof tussen leerlingen groter wordt.

In het secundair onderwijs hebben scholen vooral moeite om leerkrachten met een wetenschappelijk profiel of een taalprofiel te vinden. Eén op de twee scholen kampt met deze problemen. Voor praktijkvakken duidt één op de drie scholen aan dat ze geen vervanging vinden. Maar liefst 73% van de ouders geeft aan dat de school van hun kind onvoldoende leraren vinden.