Advies Vlor geeft fundamentele bedenkingen bij Vlaamse toetsen
De Vlaamse Onderwijsraad brengt een advies uit over de Vlaamse toetsen, die alle leerlingen op vier momenten in hun schoolloopbaan vanaf 2024 moeten afleggen. OVSG heeft aan dit advies meegewerkt. We onderschrijven het dan ook volledig. Eerder dit jaar vroeg OVSG al een Schoolpactoverleg om knelpunten in dit dossier aan te kaarten. Na dit overleg en na lang aandringen kwam er in de zomer een voorontwerp van decreet. Het Vlor-advies geeft enkele fundamentele bedenkingen bij deze ontwerpteksten.
Doel onduidelijk
Over de doelstellingen en wie nu juist over welke informatie gaat beschikken, scheppen de ontwerpteksten verwarring. Wat is nu uiteindelijk het doel van de Vlaamse toetsen: gaat het over de kwaliteitsmeting van het onderwijs of gaat het over individuele opvolging van leerlingen? De ontwerpteksten lijken te suggereren dat het om beide gaat. De toetsen kunnen dan bepalen of een leerling al dan niet een diploma krijgt. Dergelijke beslissingen gebeuren echter het best op basis van wat een leerling presteert gedurende het hele schooljaar, en niet op basis van toetsen alleen. Bovendien dreigen we zo het curriculum te verengen tot slechts enkele eindtermen van Nederlands en wiskunde, want enkel deze vakken worden in de Vlaamse toetsen getoetst. Wij pleiten voor een brede focus, waarbij we iedere leerling oriënteren in de richting die het best bij hem of haar past. Het is niet de taak van de Vlaamse overheid om controle uit te oefenen op de individuele leerling en zijn leerwinst. Dat behoort tot de autonomie van de school en het lerarenteam. Leerwinst moet dan ook worden gemeten op schoolniveau, niet op leerlingenniveau.
Slechte timing
De nieuwe eindtermen voor de tweede en derde graad in het secundair onderwijs zijn eerder dit jaar vernietigd door het Grondwettelijk Hof. Een nieuw voorstel dat deze eindtermen moet vervangen, zal nog minstens enkele maanden op zich laten wachten. Ook voor het basisonderwijs zijn we volop nieuwe eindtermen aan het ontwikkelen. We vragen ons dan ook af of het zinvol is om op dit moment volop toetsen te ontwikkelen, gebaseerd op eindtermen die heel binnenkort gedateerd zijn. Niet bepaald een voorbeeld van efficiënt bestuur of van zinvol besteed belastinggeld.
Beroepsgeheim versus openbaarheid van bestuur
Om publieke rangschikkingen van scholen te vermijden, wil de overheid een verbod tot publicatie van de resultaten inschrijven in de regelgeving en beroepsgeheim voor al wie betrokken is bij de toets. Dit klinkt goed, maar dat zal de wettelijke toets allicht niet doorstaan. Onze gemeentes zijn gebonden aan de openbaarheid van bestuur. Dit is een grondrecht met slechts beperkte uitzonderingsgronden. De Vlaamse toetsen in onze scholen kunnen zo ook besproken worden op een gemeenteraad die publiek toegankelijk is. Elke burger zal vrij de resultaten kunnen opvragen, waardoor de resultaten van leerlingen of een klas het gespreksthema op straat wordt. Dat is niet wenselijk voor de betrokken leerlingen en hun ouders.
Te veel beslissingen door Vlaamse regering
Het voorontwerp decreet geeft de Vlaamse Regering de mogelijkheid om leergebieden of sleutelcompetenties toe te voegen, terwijl de leergebieden en sleutelcompetenties inzake Nederlands en Wiskunde op dit moment in het voorontwerp zijn gekozen. Dat is niet erg logisch, en ook niet wenselijk. Het uitbreiden van leergebieden voor Vlaamse toetsen moet maatschappelijk draagvlak kennen en dus een bevoegdheid moet blijven van het Vlaams parlement die dit bij decreet kan bepalen.
Het ontwerp van decreet stelt verder dat de Vlaamse toetsen ontwikkeld worden met betrokkenheid van de onderwijsverstrekkers. Wat deze betrokkenheid inhoudt, is voor ons niet duidelijk. Het is duidelijk dat de begeleiding van scholen en het werken aan kwaliteit pas start nadat de resultaten zijn verwerkt en geanalyseerd. OVSG wil daarin zijn opdracht vervullen, maar wat wordt precies verwacht van de pedagogische begeleidingsdienst op dit vlak?
Geen extra planlast
Tot slot vragen we de overheid om geen extra planlast te creëren met de Vlaamse toetsen. De afname ervan moet zo weinig mogelijk impact hebben op de onderwijstijd.